جرم انگاری رها کردن طفل توسط والدین در حقوق ایران
محورهای موضوعی : Criminal law and criminology
1 - دکتری حقوق بین الملل و ناظر و بازبین شبکه ماهواره ای و بین المللی الثقلین، تهران، ایران
کلید واژه: جرم انگاری, رها کردن, طفل, والدین, حضانت, ولایت,
چکیده مقاله :
خانواده، نقش مهمی در سلامت جامعه دارد و کودکان برای پیشبرد کامل شخصیت خود باید تحت مراقبت والدین بزرگ شوند، از این مهم اصل حفظ ارتباط و تماس کودک با خانواده استنباط می¬¬¬شود، اما عمل به این اصل همواره مفید نبوده و در زمانی که والدین کودکان خود را در مکان¬¬هایی خالی از سکنه رها می¬¬کنند، مصلحت ایجاب می¬¬نماید که رفتار مذکور از طریق تصویب قوانین به صورت مستقل جرم انگاری گردد و نتیجه آن با لحاظ منافع عالیه حسب مورد مجازات¬¬های مخففه و در موارد حاد، مجازات¬¬های شدید¬تر و سلب حق نگهداری از والدین خواهد بود. در مقاله حاضر به گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه¬ای و با توجه به کیفی بودن پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی ضمن تبیین مفاهیم اساسی و همچنین حقوق و تکالیف والدین اعم از حضانت و ولایت و بررسی ماهیت آن¬ها براساس دیدگاه¬¬های حقوق¬ دانان و فقها به جرم انگاری این رفتار و مشکلاتی که کودکان را در بر می¬¬گیرد و واکاوی دلایلی که والدین اقدام به این رفتار می¬¬نمایند و همچنین به تدوین راه کار¬هایی برای کاهش این معضل پرداخته شده است.
The family plays a fundamental role in ensuring social well-being, and children—whose full personal development relies on proper parental care—are expected to grow within the protective framework of the family. From this foundation arises the principle of preserving the child’s continuous connection with his or her family. Yet adherence to this principle is not always beneficial; when parents abandon their children in uninhabited or unsafe places, the best interest of the child requires that such conduct be independently criminalized. The legal consequences must vary according to the severity of the situation, ranging from mitigated penalties in less harmful cases to harsher punishments and even deprivation of custody in severe instances. This article employs a library-based method and, given the qualitative nature of the research, adopts a descriptive–analytical approach. It explains core concepts related to parental rights and responsibilities—including custody (ḥaḍānah) and guardianship (wilāyah)—and examines their legal nature from the perspective of jurists and Islamic scholars. The study further explores the rationale behind criminalizing child abandonment, the harms suffered by children, the underlying motives driving parents to engage in such behavior, and proposes practical strategies for reducing the occurrence of this troubling phenomenon.
ابن منظور، محمد بن مکرم ( 1408 ه.ق )، لسان العرب، جلد سوم، چاپ دهم، بیروت – لبنان: نشر دارالحیاء التراث العربی
اردبیلی، محمد علی (1398)، حقوق جزای عمومی، جلد یک، چاپ پنجاه و هفتم، تهران: نشر میزان.
الازهری، محمد بن احمد ( 1402 ه.ق )، تهذیب اللغه، جلد دوم، چاپ پنجم ، بیروت – لبنان: نشر مکتبه الحیاه.
اسدی، لیلا سادات (1397)، حقوق کیفری خانواده، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
اصفهانی، حسین بن محمد راغب ( 1420 ه.ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
اصفهانى، حسين بن محمد راغب(1412ه.ق)، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، لبنان-سوریه: نشر دار العلم- الدار الشاية.
آقا بابایی، حسین (1384)، «گفتمان فقهی و جرم انگاری در حوزه جرایم علیه امنیت ملت و دولت »، مجله فقه و حقوق ، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شماره5.
سابق، سید ( 1387 )، فقه السنه ، جلد سوم، چاپ دوم ، سنندج: نشر مردم سالاری .
صدری، سید محمد، یار ارشدی، محمد، بادینی، حسن، عباسی، ثمین (1393)، «حضانت طفل در فقه و حقوق ایران و مقایسه آن با حقوق انگلیس»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی دانش حقوق مدنی، شماره اول.
صفایی، حسین، امامی، اسدالله (1389)، مختصر حقوق خانواده، چاپ بیست و پنجم، تهران: نشر میزان.
صفایی، سید حسین (1350)، دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ اشخاص و اموال، تهران: موسسه عالی حسابداری .
عاملی، زین الدین بن علی ( شهید ثانی )، ( 1415 ه. ق )، شرح لمعه، جلد دوم، چاپ هشتم، قم: نشر معارف.
عمید، حسن (1388)، فرهنگ فارسی عمید، جلد یک، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ نما.
کریمی، عباس، صحرانورد، ابوذر، شفیع زاده خولنجانی، مصطفی (1393)، «ولی قهری و عزل آن در حقوق ایران و فقه امامیه»، فصل نامه علمی تخصصی پژوهشنامه فقهی، شماره اول.
لنگرودی، محمد جعفر ( 1377 )، ترمینولوژی حقوق، چاپ نهم، تهران: نشر کتابخانه گنج دانش .
مکی عاملی، جمال الدین ( شهید اول )، ( 1380 )، لمعه دمشقیه ، جلد دوم، چاپ پانزدهم، قم: نشر دارالفکر.
منصور، جهانگیر(1395)، قانون مجازات اسلامی، تهران:نشر دیدار.
موذن زادگان، حسنعلی (1387)، « سیر تحول قوانین کیفری حمایتی کودکان و نوجوانان در حقوق ایران»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 62-63.
نجفی، محمد حسن ( 1370 )، جواهرالکلام، جلد سی و یکم، چاپ چهارم، تهران: نشر کتابفروشی اسلامیه.
یزدی، ابوالقاسم بن احمد ( 1347 )، ترجمه شرایع، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: نشر دانشگاه تهران.
Burton , Frances . (2010 ) , Family law , London : publication of palgrave.
Gaffney , Ruth , ( 2012 ) , Family law , London : publication of oxford.
children and Adoption Act , 2006
www. didebanhashtom.ir )1399/8/12)
fa.wikifeqh.ir (1399/8/15)
hamedamiri.com (1399/9/7)
www. dadyaran.ir (1399/10/9)
References
Ibn Manẓūr, Muḥammad b. Mukarram. (1408 AH). Lisān al-‘Arab (Vol. 3, 10th ed.). Beirut, Lebanon: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.
Ardebili, Mohammad-Ali. (2019 / 1398 SH). General Criminal Law (Vol. 1, 57th ed.). Tehran: Mīzān Publishing.
al-Azharī, Muḥammad b. Aḥmad. (1402 AH). Tahdhīb al-Lughah (Vol. 2, 5th ed.). Beirut, Lebanon: Maktabat al-Ḥayāh.
Asadī, Leila Sādāt. (2018 / 1397 SH). Criminal Law of the Family (3rd ed.). Tehran: Mīzān Publishing.
al-Rāghib al-Iṣfahānī, Ḥusayn b. Muḥammad. (1420 AH). Al-Mufradāt fī Gharīb al-Qur’ān. Beirut: Dār al-Ma‘rifah.
al-Rāghib al-Iṣfahānī, Ḥusayn b. Muḥammad. (1412 AH). Mufradāt Alfāẓ al-Qur’ān (1st ed.). Lebanon–Syria: Dār al-‘Ilm / al-Dār al-Shāmiyyah.
Āqābābā’ī, Ḥusayn. (2005 / 1384 SH). “Fiqh Discourse and Criminalization in Offenses against National and State Security.” Fiqh & Law Journal, No. 5, Research Institute for Islamic Culture & Thought.
Sābiq, Sayyid. (2008 / 1387 SH). Fiqh al-Sunnah (Vol. 3, 2nd ed.). Sanandaj: Mardomsālārī Press.
Sadri, Seyyed Mohammad; Arshadī, Mohammad; Bādīnī, Hassan; & Abbāsī, Samen. (2014 / 1393 SH). “Child Custody in Imāmī Jurisprudence and Iranian Law: A Comparison with English Law.” Civil Law Studies Journal, No. 1.
Ṣafā’ī, Hossein & Emāmī, Asadollah. (2010 / 1389 SH). Concise Family Law (25th ed.). Tehran: Mīzān Publishing.
Ṣafā’ī, Seyyed Hossein. (1971 / 1350 SH). Introductory Civil Law: Persons and Property. Tehran: Institute of Higher Accounting.
‘Āmilī, Zayn al-Dīn b. ‘Alī (Shahīd Thānī). (1415 AH). Sharḥ al-Lum‘ah (Vol. 2, 8th ed.). Qom: Ma‘ārif Publishing.
Amīd, Ḥasan. (2009 / 1388 SH). Amid Persian Dictionary (Vol. 1, 1st ed.). Tehran: Farhang-Namā Publishing.
Karīmī, ‘Abbās; Sahrānawrd, Abūẓar; & Shafī‘-Zādah Khūlanjānī, Mostafā. (2014 / 1393 SH). “The Guardian (Walī Qaḥrī) and its Removal in Iranian Law and Imāmī Jurisprudence.” Fiqh Research Journal, No. 1.
Lankarūdī, Mohammad-Ja‘far. (1998 / 1377 SH). Legal Terminology (9th ed.). Tehran: Ganj-e Dānesh Library.
al-‘Āmilī, Jamāl al-Dīn (Shahīd Awwal). (2001 / 1380 SH). Al-Lum‘ah al-Dimashqiyyah (Vol. 2, 15th ed.). Qom: Dār al-Fikr.
Mansour, Jahangir. (2016 / 1395 SH). Islamic Penal Code. Tehran: Didār Publishing.
Mūdhannī-Zādegān, Ḥasan-‘Alī. (2008 / 1387 SH). “Evolution of Child and Juvenile Protective Criminal Laws in Iranian Legal System.” Judicial Law Journal, Nos. 62–63.
Najafī, Muhammad Hassan (Ṣāḥib al-Jawāhir). (1991 / 1370 SH). Jawāhir al-Kalām (Vol. 31, 4th ed.). Tehran: Islāmiyyah Bookstore.
Yazdī, Abū al-Qāsim b. Aḥmad. (1968 / 1347 SH). Translation of Sharā’i‘ al-Islām (Vol. 2, 2nd ed.). Tehran: University of Tehran Press.
Burton, Frances. (2010). Family Law. London: Palgrave Macmillan.
Gaffney, Ruth. (2012). Family Law. Oxford: Oxford University Press.
Children and Adoption Act (UK), 2006.
(Access dates preserved as in original)
Dideban Hashtom. (Accessed 12/08/1399 SH). http://www.didebanhashtom.ir
WikiFiqh. (Accessed 15/08/1399 SH). https://fa.wikifeqh.ir
Hamed Amiri Legal Blog. (Accessed 07/09/1399 SH). https://hamedamiri.com
Dadyārān Legal Portal. (Accessed 09/10/1399 SH). http://www.dadyaran.ir