بررسی تحلیلی و واکاوی اصلاحات ساختاری برنامه توسعه هفتم در پرتو حقوق
الموضوعات : رویه در حقوق عمومی
1 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: برنامه هفتم توسعه, حکمرانی مالی, ارزیابی حقوقی, نظام برنامهریزی ایران, اصلاحات نهادی,
ملخص المقالة :
برنامههای توسعه در ایران طی دهههای گذشته بهعنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاستگذاری میانمدت به کار گرفته شدهاند، اما بررسی عملکرد آنها نشان میدهد که بهرغم صرف منابع گسترده، دستیابی به اهداف توسعهای با چالشهای ساختاری مواجه بوده است. این مقاله با رویکردی تحلیلی و حقوقی، لایحه برنامه هفتم توسعه را بررسی میکند و نشان میدهد که بخش قابل توجهی از احکام آن فاقد انسجام مفهومی، سازوکار اجرایی روشن و جایگاه حقوقی مشخص است. تحلیل محتوای لایحه حاکی از تداخل احکام برنامهای با قوانین دائمی، ضعف در تعیین متولیان اجرا، فقدان شاخصهای سنجشپذیر، و کمبود سازوکارهای نظارتی است. همچنین، تناقض میان تقویم سیاسی و تقویم برنامهای، نبود ظرفیت نهادی کافی، و عدم آمادگی ساختار مالی کشور برای اجرای بودجهریزی میانمدت، اجرای احکام برنامه را با تردیدهای جدی روبهرو میکند. یافتههای پژوهش تأکید میکند که برای ارتقای کارآمدی نظام برنامهریزی در ایران، اصلاحات حقوقی، تقویت نهادهای اجرایی و ایجاد سازوکارهای ارزیابی مستمر ضروری است. بدون این اصلاحات، خطر تکرار چرخه ناکامی برنامههای پیشین همچنان محتمل خواهد بود.
توفیق، فیروز. (۱۳۹۳). برنامهریزی در ایران و چشمانداز آینده آن. تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی.
زاگری، زهرا. (۱۴۰۲). ویژگیهای شکلی مورد انتظار از مواد و احکام لایحه برنامههای پنجساله کشور با استفاده از تجربه برنامه ششم توسعه. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهشهای اقتصادی.
عزیزخانی، فاطمه؛ پاسبانیصومعه، ابوالفضل. (۱۳۹۴). آسیبشناسی عدم تقارن میان تقویم سیاسی و برنامهریزی کشور. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
نفیسی، مشرف. (۱۳۲۶). گزارش درباره برنامه هفتساله. تهران: سازمان برنامه و بودجه.
قانون برنامه و بودجه کشور (مصوب ۱۳۵۱).
لایحه برنامه هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۲).
Spackman, Michael. (2002). Multi-Year Perspectives in Budgeting and Public Investment Planning. National Economic Research Associates.
Steunenberg, Bernard. (2021). The Politics Within Institutions for Regulating Public Spending: Conditional Compliance Within Multi-Year Budgets. Constitutional Political Economy, pp. 31–51.
Wildavsky, Aaron. (1979). The Politics of the Budgetary Process. Boston: Little, Brown.
Allen, Richard & Tommasi, Daniel. (2001). Managing Public Expenditure: A Reference Book for Transition Countries. OECD.
OECD. (2019). Budgeting and Public Expenditures Review. Paris: OECD Publishing.
IMF. (2018). Fiscal Transparency Handbook. International Monetary Fund.
References
Tofiq, Firooz. (2014). Planning in Iran and Its Future Outlook. Tehran: Institute for Management and Planning Studies.
Zaghari, Zahra. (2023). Expected Formal Characteristics of Articles and Provisions in Five-Year Development Bills: Lessons from the Sixth Development Plan. Tehran: Majlis Research Center, Economic Research Department.
Azizkhani, Fatemeh, & Pasbani-Soume’eh, Abolfazl. (2015). A Pathology of the Lack of Alignment Between the Political Calendar and National Development Planning in Iran. Tehran: Majlis Research Center.
Nafisi, Mashraf. (1947). Report on the Seven-Year Development Plan. Tehran: Plan and Budget Organization.
Budget and Planning Law of Iran (1972). Law on Budget and Planning. Tehran: Government of Iran.
Draft of the Seventh Five-Year Economic, Social, and Cultural Development Plan of the Islamic Republic of Iran (2023). Tehran: Government of Iran.
Spackman, Michael. (2002). Multi-Year Perspectives in Budgeting and Public Investment Planning. National Economic Research Associates.
Steunenberg, Bernard. (2021). The Politics within Institutions for Regulating Public Spending: Conditional Compliance within Multi-Year Budgets. Constitutional Political Economy, 31–51.
Wildavsky, Aaron. (1979). The Politics of the Budgetary Process. Boston: Little, Brown.
Allen, Richard, & Tommasi, Daniel. (2001). Managing Public Expenditure: A Reference Book for Transition Countries. OECD.
OECD. (2019). Budgeting and Public Expenditures Review. Paris: OECD Publishing.
IMF. (2018). Fiscal Transparency Handbook. International Monetary Fund.