مبانی اجتهادی تولید دانش اسلامی
الموضوعات :
1 - جامعه المصطفی العالمیه
الکلمات المفتاحية: دانش اسلامی, رویکرد اجتهادی, کتاب, سنت, گزاره¬های هستی شناسانه,
ملخص المقالة :
دانش اسلامی از دو منبع کتاب و سنت، قابل استنباط است و بر اساس گزارههای معرفتی مندرج در این دو منبع، درباره هستی و پدیدههای خلقت، میتوان کسب دانش کرد. این امر در رابطه با قرآن کریم ابهامی ندارد، همچنین در مورد اصل سنت شبههای نیست و میتوان از آن دانش اسلامی را استخراج کرد ولی برای دست یابی به دانش اسلامی تفکیک میان دو مفهوم "سنت" و "روایت یا حکایت از سنت" از یکدیگر بسیار مهم است. مادامی که نتوان به شیوه علمی، آنچه را که حکایت از سنت میکند، از خود سنت تفکیک کرد، نسبت دادن مضمون حدیث به اولیاء اسلام با مشکل مواجه میشود. در این مقاله روشی برای تولید دانش اسلامی مبتنی بر رویکرد اجتهاد مصطلح ارایه شده است و با نگاهی نو به فرایند اجتهاد ، بر این نکته مهم تاکید شده است که با پذیرش حجیت خبرواحد در غیر فقه ،چنانچه در جای خود به اثبات رسیده است ،تفاوت رویکرد اجتهاد فقهی، در حوزههای غیر هستیشناسانه با رویکرد اجتهاد هستیشناسی،فقط در رکن دوم از ارکان اجتهاد است. ولی از جهت سایر ارکان تفاوتی وجود ندارد یعنی زمینه و ساحت کاوش متفاوت است ولی فرایند اجتهاد امر ثابتی است.هر چند ادله و گزارهها، امر متغیری است که از یک موضوع به موضوع دیگر، و از یک شاخه به شاخهی دیگر دانش متفاوت خواهد بود.
آخوند خراسانی، شیخ محمدکاظم،کفایة الاصول،ص 534 - 535، مؤسسه¬ی نشر اسلامی، چاپ ششم، قم، 1422ﻫ.ق.
جعفر پیشه فرد،مصطفی،الاجتهاد عند المذاهب الاسلامیه،ص 15 - 33، مرکز الحضارة لتنبیة الفکر الإسلامی، بیروت، 2011م.
جعفر پیشه فرد، مصطفی ، جبل عاملی، محمد سعید ،" شناخت منابع کسب معرفت در تولید دانش اسلامی" ، نشریه علمی پژوهشی مدیریت فردا، شماره 59وتابستان 1398، ص 115-128.
حکیم، محمدتقی ، الاصول العامه للفقه المقارن، ص 115- 183. المجمع العالمی لأهل البیت، قم، 1418ﻫ.ق.
خمینی، سید روح الله ، انوار الهدایة فی التعلیق علی الکفایة، ج 1، ص 241 - 241، مؤسسه¬ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، قم، 1385ﻫ.ش.
خمینی، سید روحالله ،منهاج الوصول الی علم الاصول، ج 2، ص 229 - 337، مؤسسه¬ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم، چاپ سوم، 1387ﻫ.ش.
خمینی، سید روح الله ، الاجتهاد و التقلید، ص 9 - 17، مؤسسه¬ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم، 1384ﻫ.ش.
سید ابوالقاسم خوئی، اجود التقریرات، ج 1، ص 447، انتشارات مصطفوی، 1368.
صدر، محمدباقر،دروس فی علم الاصول،الحلقة الثالثه،الجزء الاول، ص197 - 210، دارالکتاب اللبنانی، بیروت، 1978م.
صدر، محمدباقر، الحلقة الاولی، ص 211 - 217، المجمع الفکر الإسلامی، چاپ اول، قم، 1412ﻫ.ق.
طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن / ج1/ ص 57-82. دار الکتب الاسلامیه / تهران/ 1397 ه ق.
طباطبایی، سید محمد حسین، بدایة الحکمة، ص 6 - 7، مؤسسه¬ی نشر اسلامی، قم، چاپ 15، 1417ﻫ.ق.
مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج 1، ص 208 - 212، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1366ش.
هاشمی شاهرودی، سید محمود ، بحوث فی علم الاصول، تعارض الادله الشرعیّه، ج 7، ص 11 - 42، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، چاپ پنجم، 1417ﻫ.ق